زماني كه زوجين تصميم مي گيرند كه صاحب فرزند شوند ممكن است مهمترين دغدغه شان اين باشد كه از پس هزينه هاي آن بر بيايند و بتوانند نيازهاي مالي فرزندشان را تامين كنند اما ممكن است كمتر كسي به اين مسئله توجه كند كه آيا از لحاظ رواني آمادگي اين را دارند كه مسئوليت تربيت كودكي را بر عهده بگيرد و آيا با نحوه تربيت كودك آشنا است يا خير؟
اما بايد بدانيم كه كسب مهارت هاي فرزند پروري و آشنايي با نحوه تربيتي كودك، يكي از مهمترين مواردي است كه زوجين قبل از فرزندآوري بايد به آن توجه كنند.
شما به عنوان يك والد، قرار است مسئوليت تربيت موجودي را بر عهده بگيريد كه چيزي از دنياي بيروني نمي داند و طبق نظريه رفتارگرايي، مانند لوح سفيدي است كه هيچ چيز در آن نوشته نشده است و اين شما هستيد كه قرار است به او كمك كنيد تا هويت خود را پيدا كند، شخصيت خود را بسازد و به دنياي بيروني نگاه كند.
اين شما هستيد كه مي توانيد به او بفهمانيد كه دنيا جاي قابل اعتمادي است يا اينكه اصلا جاي قشنگي نيست و ارزش زندگي كردن ندارد و نمي توان به كسي اعتماد كرد. در واقع اين شما هستيد كه با رفتار خود تاثير بسيار پررنگي در روند زندگي او در آينده خواهيد داشت.
ما در اين مقاله قصد داريم كه شما را با روش و نحوه تربيتي كودك آشنا كنيم تا با بهره مندي از اين مطالب و البته مطالعه بيشتر، از منابع مختلف، بتوانيد به بهترين نحو فرزند خود را به درستي تربيت كنيد. موارد زير به شما كمك مي كند تا به خوبي كودك خود را تربيت كنيد.
شيوه هاي صحيح تربيت كودكان
-
در دسترس باشيد
اولين و مهمترين نكته براي اينكه بتوانيد اين مسئله را بسنجيد كه آيا شما آمادگي فرزند آوري را داريد يا خير، اين است كه ببينيد آيا مي توانيد به اندازه كافي در دسترس فرزندتان باشيد يا خير؟ و آيا مي توانيد زمان كافي را به فرزندتان اختصاص دهيد يا خير.
يادتان باشد كه بچه به اين نياز دارد كه از وجود والد خودش به اندازه كافي بهره ببرد، اگر شما صاحب فرزند شويد و فرزندتان مدام در مهد كودك باشد و بعد از آن مدام نزد پدر بزرگ، مادر بزرگ يا پرستار باشد و چيزي از حضور مادر در زندگي اش نفهمد، باعث مي شويد كه سبك دلبستگي ناايمن در فرزندتان شكل بگيرد.
البته منظور از حضور والد و سرپرست فقط حضور فيزيكي نيست، بلكه حضور رواني نيز به اندازه حضور فيزيكي و حتي بيشتر نيز اهميت دارد. برخي از مادران، كه با وجود اينكه تمام طول روز را در كنار فرزندشان هستند اما توجه كافي به فرزند خود ندارند و حوصله كافي را براي فرزندشان خرج نمي كنند، همين امر نيز به نوبه خود مي تواند آسيب زا باشد.
در مقابل برخي از مادران با وجود شاغل بودن، زمان هايي را كه در منزل و در كنار فرزندشان حضور دارند به اندازه كافي براي فرزندشان وقت مي گذارند و به او محبت كلامي و رفتاري مي كنند و پاسخگوي نيازهاي فرزندشان هستند و به نوعي طوري رفتار مي كنند كه نبودن هايشان را جبران مي كنند و همين امر مي تواند مانع از شكل گيري دلبستگي ناايمن و بروز آسيب در كودك شود. بنابراين در دسترس بودن و پاسخگويي سريع به نياز هاي رواني، عاطفي و جسمي كودك، به خصوص در سالهاي اوليه زندگي بسيار اهميت دارد و اگر چنين رفتار نكنيد مي توانيد باعث ديد منفي و عدم اعتماد به دنياي بيروني در ذهن كودكتان شويد.
-
الگوي خوبي براي فرزندتان باشيد
قبل از اينكه بخواهيد اصول تربيتي را روي فرزندتان پياده كنيد، نياز است كه به رفتارتان توجه كنيد. اگر مي خواهيد فرزندي خوب تربيت كنيد در ابتدا نياز است كه خودتان از اصول اخلاقي به درستي پيروي كنيد.
شما نمي توانيد فردي پرخاشگر باشيد اما از فرزندتان انتظار داشته باشيد صبور و آرام باشد، چون كودكان آن چيزي را كه مي بينند ياد مي گيرند و كسي كه بيشترين تعامل را با كودك دارد و كودك بيشترين مشاهدات رفتاري و تاثير پذيري را از او دارد والد كودك است، بنابراين به رفتار خودتان توجه بسيار داشته باشيد.
اگر فانتزي ذهنيتان اين است كه كودكي شاد داشته باشيد، بايد خودتان سعي كنيد محيط شاد را براي فرزندتان فراهم كنيد، اگر دلتان مي خواهد فرزند منظمي داشته باشيد، در درجه اول خودتان بايد فرد منظمي باشيد.
در مورد آموزش ديگر رفتارها نيز چنين است، به همين دليل قبل از بچه دار شدن سعي كنيد كمي خودتان را واكاوي كنيد و اگر كه فكر مي كنيد مشكلي در رفتار و شخصيتتان داريد كه مي تواند در تربيت كودك، اختلال ايجاد كند، در ابتدا براي رفع آن مشكل تلاش كنيد و بعد اقدام به بچه دار شدن كنيد.
يادتان باشد شما در برابر فرزندتان مسئوليد، به همين دليل اين امر بسيار اهميت دارد كه بتوانيد به درستي با او برخورد كنيد و در بكارگيري روش هاي تربيتي درست توانمند باشيد.
-
در برخورد با كودك و وضع قوانين ثبات داشته باشيد
ثبات داشتن در امر تربيتي كودك اهميت زيادي دارد. برخي از والدين هم در محبت كردن به كودكانشان و هم در وضع قوانين داشتن ثبات كافي را رعايت نمي كنند. مثلا پيش مي آيد كه در برخي از زمان ها فرزندشان را غرق در محبت مي كنند و توجه زيادي به او مي كنند، در مقابل در برخي شرايط ديگر كاملا بي حوصله مي شوند و توجهي به فرزند خود نمي كنند يا روش هاي تنبيهي سختي را اعمال مي كنند، اين كار باعث مي شود كه كودك در آناليز رفتارهاي والد خود دچار تناقض شود و نتواند تعبير درستي از شرايط داشته باشد. اين امر احتمال ابتلاي افراد به اختلال دو قطبي را زياد مي كند.
همچنين با بزرگتر شدن كودك، والدين سعي مي كنند قوانيني را در مورد امور خانه و رفتارهاي كودك وضع كنند. يادتان باشد كه هر قانوني را كه براي كودك تعيين مي كنيد بايد نسبت به آن پايبند باشيد.
مثلا اگر كه زمان خواب كودك را ساعت 9 شب تعيين كرده ايد، بايد نسبت به اجراي اين قانون محكم باشيد و مدام در مقابل كودك كوتاه نياييد، اين كار باعث مي شود كودك قوانين را جدي نگيرد و به ديگر توصيه هاي شما نيز توجه كافي را نداشته باشد، البته انعطاف پذيري نيز امر بسيار مهمي است و نبايد اينطور باشيد كه تحت هيچ شرايطي حاضر نباشيد كوتاه بياييد، مثلا ممكن است يك روز در هفته پيش بيايد كه شما مهمان باشيد يا مهمان داشته باشيد و روز بعد نيز، روز تعطيل باشد، در چنين شرايطي با يادآوري به كودك كه امشب استثنا است مي توانيد به كودك اجازه دهيد تا مدت زمان بيشتري را بيدار بماند.
دقت داشته باشيد كه براي آموزش مواردي مثل ساعت خواب، بهتر است از ابتداي دوران كودكي، سعي كنيد خودتان زمان خواب منظمي داشته باشيد تا بتوانيد اين الگوي خواب را در فرزندتان ايجاد كنيد. اگر كه شما و همسرتان هميشه تا ديروقت بيدار باشيد، طبيعتا نمي توانيد از فرزندتان انتظار داشته باشيد كه زود خوابيدن را ياد بگيرد.
-
از روش هاي تشويقي و تنبيهي به درستي استفاده كنيد
كودك همانقدر كه به تشويق نياز دارد به تنبيه نيز نياز دارد. ما با تشويق كردن مي توانيم كودك را به كارهاي خوب ترغيب كنيم و كارهاي خوب را در كودك تقويت و پايدار كنيم، با تنبيه نيز مي توانيم رفتارهاي نادرست كودك را حذف كنيم. بنابراين استفاده از تنبيه و تشويق در اصول تربيتي كودك نقش مهمي دارد. اما دقت كنيد كه تشويق و تنبيه هر كدام داراي قواعد و اصولي هستند و نياز است كه شما با آگاهي از اين اصول، آن ها را در شيوه تربيتي كودك به كار بگيريد.
تشويق و تنبيه هر كدام به دو بخش تقسيم مي شوند:
- تشويق مثبت، تشويق منفي
- تنبيه مثبت، تنبيه منفي
پسوند مثبت و منفي به معناي خوب يا بد بودن آن ها نيست، بلكه به ارائه يا عدم ارائه محرك به كودك بستگي دارد. در ادامه آن ها را مفصل توضيح مي دهيم تا بيشتر به آن ها آشنا شويد.
-
تشويق مثبت و تشويق منفي
همانطور كه گفتيم هدف از تشويق (مثبت و منفي)، افزايش رفتارهاي مثبت در كودك است، ما از طريق تشويق مي توانيم به كودك رفتارهاي درست را بياموزيم و آن ها را در كودك تثبيت كنيم.
اگر شما به كودك خود قول دهيد كه در صورت مرتب كردن اتاقش او را به پارك مي بريد يا برايش چيزي مي خريد از تشويق مثبت استفاده كرده ايد. يعني يك چيز خوشايند را در قبال يك رفتار درست به كودك خود ارائه داده ايد (تشويق مثبت= ارائه محرك خوشايند در صورت انجام رفتار مناسب).
اما اگر كه در قبال كار خوب كودك چيزي به او ارائه ندهيد ولي به جاي آن محرك آزاردهنده اي را حذف كنيد از تشويق منفي استفاده كرده ايد. مثلا فرض كنيد كه كودك شما مدام در حال غر زدن به كودك خود هستيد كه چرا اتاقش را تميز نمي كند، كودك متوجه مي شود كه با تميز كردن اتاقش غر زدن هاي شما قطع مي شود در اينصورت براي اجتناب از محرك ناخوشايند (غر زدن هاي مادر)، اتاقش را تميز مي كند.
مثالي ديگر اينكه به كودك خود بگوييد كه برنامه غذايي امروزمان غذايي بود كه مورد علاقه ات نبود، اما حالا كه اتاقت را تميز كردي تصميم دارم امروز،آن غذا را درست نكنم (تشويق منفي = حذف محرك ناخوشايند براي افزايش رفتار درست در كودك).
-
تنبيه مثبت و منفي
تنبيه مثبت به اين معني است كه شما براي اينكه رفتار نامطلوبي را در فرزندتان حذف كنيد، يك محرك ناخوشايند را در صورت انجام كار نامطلوب در كودك به او ارائه مي دهيد. منطق اين روش تنبيهي اين است كه وقتي كار نادرست با پيامد نامطلوب همراه شود به مرور آن رفتار حذف مي شود.
مثلا به كودك خود مي گوييد به خاطر بي اهميت بودنت نسبت به تميز بودن اتاقت و به دليل جمع نكردن وسايلت مجبور هستي كه به مدت 5 دقيقه روي صندلي بشيني و از جابت تكان نخوري (البته اين زمان نسبت به سن كودك متغير است، براي كودكان كوچكتر از 5 سال، زمان نشستن روي صندلي بايد كمتر در نظر گرفته شود. همچنين دقت كنيد كه صندلي اي كه براي تنبيه در نظر مي گيريد تا حد امكان بايد در جايي قرار بگيرد كه هيچ وسيله سرگرم كننده و محرك خوشايندي وجود نداشته باشد).
كتك زدن كودك و پرخاشگري كلامي نيز نوعي تنبيه مثبت است (ارائه محرك ناخوشايند در جهت حذف رفتار منفي)، اما اين روش، روشي كاملا غلط است و به هيچ عنوان توصيه نمي شود. كتك زدن تنها باعث ايجاد اضطراب و استرس در كودك مي شود و ممكن است رفتار نادرست را فقط به صورت موقتي در كودك حذف كند، اما حتي در صورت حذف هميشگي رفتار نامطلوب، به دليل آسيب هايي كه در اثر كتك زدن، به سلامت روان كودك وارد مي كند، روش كاملا نادرستي است و والدين بايد تا حد امكان از آن خودداري كنند.
اما تنبيه منفي، بهترين نوع تنبيه است و مي تواند در روش تربيتي كودك بسيار موثر باشد.
- ۲ بازديد
- ۰ نظر