يكي از دانشمندان بسيار تاثيرگذار در علم رفتارشناسي ايوان پاولف مي باشد او بيشتر عمر خود درگير بررسي و مطالعه فيزيولوژي بود.
ايوان پاولف در سن 50سالگي وارد حوزه يادگيري شد و در مورد مفهوم شرطي سازي كلاسيك به مطالعه پرداخت.
در سن 80 سالگي به كمك مفاهيم شرطي سازي كلاسيك مطالعه خود را در زيمنه بيماري هاي رواني آغاز كرد.
او در اين سال ها بسيار تلاش كرد و در زمينه علمي به نتايج درخشاني رسيد او توانست كتاب بازتاب هاي شرطي و روانپزشكي را منتشر كند.
كتاب هاي او بسيار مفيد است و به روانپزشكي و روانشناسي كمك بسياري مي كند.
در اين مقاله به بررسي زندگي نامه و دستاوردهاي علمي ايوان پاولف مي پردازيم تا بتوانيم با يك رويكرد درماني جديدي آشنا شويم.
زندگي نامه ايوان پاولف
ايوان پترويچ پاولف در سال 1894 در روسيه به دنيا آمد، پدر او يك كشيش مسيحي بود و او در ابتداي جواني پدرش را الگوي خود قرار داد و تحت تاثير پدرش قرار گرفت وتحصيلات مذهبي جهت كشيش شدن را آغاز كرد.
اما پس از مدتي به علم فيزيولوژي علاقه مند شد و به مطالعه در اين حوزه مشغول شد او بيشتر عمر خود براي مطالعه علم فيزيولوژي گذراند.
ايوان پاولف در اين زمينه بسيار رشد كرد و به موفقيت رسيد او توانست در سال 1904 جايزه نوبل را براي پژوهش هاي خود در حوزه فيزيولوژي سيستم گوارش كسب كند.
او تا قبل از 50سالگي در زمينه شرطي سازي هيچ مطالعه اي نداشته است و يك رويداد و اتفاق تصادفي باعث شد كه او به اين سمت كشيده شود.
ايوان پالف در زمينه شرطي سازي پژوهش هاي بسياري انجام داد كه باعث شد شهرت او به خاطر اين پژوهش ها بيشتر شود.
او در سن 80 سالگي به مطالعه مفاهيم شرطي سازي در زمينه بيماري هاي رواني پرداخت و تلاش بسياري در اين زمينه كردند كه منجر به انتشار كتاب بازتاب هاي شرطي و روانپزشكي در سال 1941 شد، اين كتاب ها براي علم روانپزشكي بسيار كاربردي بود.
ايوان پاولف بسيار اهل پژوهش بود او در سن 87 سالگي و در خاك روسيه درگذشت.
ايوان پاولف و شروع مطالعات شرطي سازي
ايوان پاولف به طور يك اتفاق ناگهاني توانست با مقوله شرطي سازي آشنا شود و به مطالعه و بررسي آن پرداخت.
پاولف دستگاه گوارش عملي جراحي را روي يك سگ مورد مطالعه قرار داد و هنگامي كه ترشحات از معده سگ از طريق لوله در بيرون بدن او ريخته و جمع آوري مي شد وي به نكته جالبي رسيد.
پاولف هنگامي كه ترشحات معده حيوان را اندازه گيري مي كرد در پاسخ به محرك هايي مانند گرد گوشت به اين نتيجه رسيد كه سگ با ديدن غذا، باعث ترشح بزاق دهانش مي شود.
او هنگامي كه در آزمايشگاه مي رفت متوجه مي شد عواملي مانند حضور در آزمايشگاه و يا صداي پا باعث ترشح بزاق مي شود.
پاولف ابتدا به اين عكس العمل ها توجه كرد و پاسخ آن را تحت عنوان بازتاب رواني نامگذاري كرد اما او به عينيت گرايي اعتقاد ويژه اي داشت و به همين دليل دوست نداشت در زمينه عوامل رواني كه مرتبط با ذهن است پژوهشي را انجام دهد.
ولي همكارانش اصرار داشتند كه او در زمينه شرطي سازي و كاربرد آن در روانپزشكي پژوهش هايي را انجام دهد و به همين دليل او پژوهش ها را آغاز كرد و در اين زمينه موفق شد.
پژوهش هاي او باعث شد تا روشي برا ي درمان بيماري هاي رواني پيدا شود.
تعريف شرطي سازي از زبان پاولف
پاولف مفهوم بازتاب رواني يا همان پاسخ شرطي را در سال 1955 براي مخاطبشان بيان كرد و آن ها را با اين ويژگي ها آشنا ساخت.
در زير جملاتي به نقل از پاولف در كتاب هاي مختلف نظريه هاي يادگيري به عنوان تعريفي از شرطي سازي بيان شده است.
"من دو آزمايش ساده را كه مي‌توانند به وسيله هركسي با موفقيت انجام شوند ذكر مي‌كنم.
ما يك محلول رقيق از نوعي اسيد را به صورت خوراكي به دهان سگ مي‌ريزيم، اسيد به طور طبيعي يك واكنش دفاعي را در حيوان برمي‌انگيزد.
او با حركت شديد دهان، محلول را بيرون مي‌ريزد و در همان حين مقدار زيادي بزاق در درون و بيرون دهان ترشح شده كه باعث رقيق شدن اسيد و شست و شوي مخاط دهان مي‌گردد.
حال به آزمايش دوم مي‌پردازيم، درست پيش از ريختن محلول اسيد به دهان حيوان، چندين بار او را از طريق يك عامل بيروني نظير صدايي مشخص تحت تأثير قرار مي‌دهيم.
بعد چه اتفاقي رخ مي‌دهد؟ با تكرار صدا به تنهايي همان واكنش‌ها از جمله حركات شديد دهان و ترشح بزاق به طور كامل تكرار مي‌شوند".
پاولف به طور واضح تعريف شرطي سازي را بيان كرد.
تاثير ايوان پاولف بر علم روانشناسي و روانپزشكي
بر اساس تحقيقات انجام شده بسياري از اختلالات رواني و عادت هاي بد به دليل شرطي شدن مغز به وجود مي آيد.
به عنوان مثال ترس هاي غيرمنطقي از اشيا وحيوانات و يا موقعيت ها و فوبياها بيشتر براي درمان آن از شرطي سازي كلاسيك استفاده مي كنند و شرطي سازي براي مفهوم بندي و برنامه ريزي براي مداخلات درماني به كار مي رود.
مثلا ترس ازآمپول را در نظر بگيريد كودكاني كه از آمپول مي ترسند با ديدن هر چيزي مانند آمپول نمايان گر درد باشد حس ترس به سراغشان مي آيد و نسبت به محرك هاي ديگر تزريق هم پاسخ ترس افراطي در انسان ها به وجود مي آيد.
درمانگر براي درمان اين اختلال از تكنيك هاي رفتاري نظير خاموشي استفاده مي كنند.
در جريان خاموشي محرك شرطي انجام مي شود اما بدو اينكه پاسخي غير شرطي مانند درد ارائه شود و همين باعث مي شود تا فرد به مرور زمان شرطي زدايي شود و ترس او از بين برود و بهبود يابد.
روانشناسان و درمانگران براي درمان اين بيماران سعي مي كنند پاسخ هاي مثبت تري را جايگزين پاسخ هاي قبلي كنند تا فرد بتواند سريع تر بهبود يابد و به اين ترتيب به درمانجو كمك بسياري مي كنند.
درمانگر مي تواند با تكنيك هايي مانند ريلكسيشن و تنفس آگاهانه شخص را آرام كند و آموزش هاي لازم را براي او بيان كند.
سوالات متداول
از مفاهيم مطرح شده در نظريه يادگيري پاولف و شرطي سازي كلاسيك بيشتر در چه زمينه هايي استفاده مي شود؟
امروزه نظريه پاولف كاربردهاي بسياري دارد و در زمينه هاي مختلف از جمله روانشناسي تربيني، آموزش و پرورش، فرمول بندي اختلالات رواني و رفتار درماني يا همان مداخلات درماني مورد استفاده قرار مي گيرد.
- ۲۹ بازديد
- ۰ نظر